Lisans sözleşmesi, marka sahibinin yani lisans verenin markasını belli bir bedel karşılığında lisans alana kullanma yetkisi verdiği iki taraflı yazılı bir sözleşmedir. Taraflar tüzel kişi olabileceği gibi gerçek kişide olabilirler.
Lisans sözleşmesi hem lisans veren hem de lisans alan tarafından marka siciline tescil ettirilebilir. Lisans sözleşmesinin marka siciline tescil ettirilmesi halinde lisans alan sözleşmeden doğan haklarını iyi niyetli üçüncü kişilere karşı da kullanabilir. Bu nedenle lisans alanın bu konuya özen göstermesi kendi yararına olup sözleşmeyi sicile tescil ettirmelidir.
Lisans sözleşmesinde aksine bir hüküm olmadıkça, lisans sözleşmesi belli bir bölge ile sınırlandırılmamış sayılır ve lisans alan bu hakkını tüm Türkiye’de kullanabilir. Lisans veren bu hakkı sözleşme ile sınırlandırabilir. Mesela bu hakkın lisans alan tarafından belli bir ilde veya bölgede kullanılacağını sözleşmede belirtebilir. Bu durumda lisans alan sözleşmedeki bu madde ile bağlı olur.
Lisans, tescilli markanın tamamı veya bir kısmı için verilebilir.
Lisans sözleşmelerinde lisans veren kendisine ait mal veya hizmetin kullanılması ve piyasaya sunma hakkını lisans alana verebileceği gibi, lisans alanın ürettiği mallarda markasının kullanılmasına izinde verebilir. Bu durumda lisans alan kendi ürettiği malları lisans verenin malları gibi üretip piyasaya sunma hakkını kazanır. Bu durum lisans veren açısından bir riskte taşımaktadır. Çünkü lisans alan ürettiği malın kalitesini düşürürse veya bununla ilgili hizmetleri tam olarak yerine getirirse tescilli markanın adına leke gelebilir. İşte bu nedenle lisans veren bu tür olumsuzlukların önüne geçmek için sözleşmede lisans alanın ürettiği malın niteliklerini, kalitesini ve asgari hizmet sınırlarını çok iyi belirlemelidir.
Lisans sözleşmesi inhisari lisans sözleşmesi şeklinde yapılabileceği gibi inhisari olmayan lisans sözleşmesi şeklinde de yapılabilir. İnhisari lisans sözleşmesi yapılacaksa sözleşmenin inhisari nitelik taşıdığı sözleşme de açıkça belirtilmelidir. Aksi takdirde inhisari olmayan (basit lisans) sözleşmesi yapılmış sayılır.
İnhisari lisans sözleşmesinde, lisans veren artık lisans sözleşmesi süresince bir başkası ile lisans sözleşmesi yapamayacağı gibi sözleşmede aksine bit hüküm yoksa lisans verenin kendisi dahi kendi markasını kullanamaz.
İnhisari olmayan lisans sözleşmesinde, lisans veren markayı kendisi kullanabileceği gibi üçüncü bir şahıs ile de lisans sözleşmesi yapma hakkına sahiptir. İnhisari olmayan lisans sözleşmesi lisans alan tarafa sadece o markayı sözleşmeye uygun olarak kullanma yetkisi verir.
İnhisari lisans sözleşmesinde lisans alan, marka hakkına bir tecavüz olması halinde kendisi bizzat dava açma hakkına yani davada taraf olma hakkına sahiptir. İnhisari olmayan lisans sözleşmesinde ise lisans alanın dava açma hakkı yoktur. Ancak markaya bir tecavüz söz konusu olduğunda lisans alan lisans verene noterden bir ihtarname çekerek haklarını koruması için yasal yollara başvurmasını lisans verenden isteyebilir. Lisans veren ihtarnamenin tebliğinden itibaren 3 ay içerisinde yasal yollara başvurmazsa lisans alan ihtarnamenin tebliğ şerhli suretini dilekçesine ekleyerek yasal yollara başvurabilir yani dava açabilir. Hatta markaya tecavüzden dolayı telafisi güç ve imkansız zararlar doğacaksa lisans alan 3 aylık süreyi beklemeden mahkemeden ihtiyati tedbir talebinde bulunma hakkına da sahiptir.
Lisans sözleşmesi yapılırken lisans sözleşmesine konu mal veya hizmet, lisansın marka tescil numarası, lisans bedeli ve lisans süresi sözleşmede belirtilmelidir. Her sözleşme çok önemlidir lisans sözleşmesi de çok önemlidir. Burada bahsettiğim önem sözleşmenin yazılı şekilde usulüne uygun olarak yapılması ve sözleşmenin içeriğinin tam ve eksiksiz bir şekilde doldurulmasından bahsetmekteyim. Bunun önemini vurgulamak adına bir örnek vermek istiyorum. Diyelim ki inhisari lisans sözleşmesi yapıldı. Hatırlayalım inhisari lisans sözleşmesinde aksine bir hüküm yoksa marka sahibi bile bu hakkını kullanamamaktadır. Böyle bir durumda sözleşme içeriğinde lisans alanın yükümlülükleri tam olarak belirtilmemişse mesela lisans alan bu marka ile ilgili ürünü üretmekle zorunlu olduğu sözleşmeye konulmamışsa ve lisans sözleşmesi yapıldıktan sonra lisans veren malı üretip piaysaya sunmuyorsa ve sözleşme boyunca da piyasaya sunmayacaksa belli bir süreden sonra toplum böyle bir markanın adını bile unutmaz mı sizce? İşte bu örnek gibi birçok örnek bu konuda örnek verilebilir. Bu nedenle lisans sözleşmesi çok iyi bir şekilde hazırlanmalıdır hatta bu konuda bir hukukçudan yardım alınmasını sizlere tavsiye ederim.
Lisans alan sözleşmede aksine bir hüküm yoksa lisans hakkını üçüncü bir kişiye devredemez yani alt lisans sözleşmesi yapamaz. Lisans sözleşmesinde alt lisans sözleşmesine izin verilmiş ise ve lisans alan alt lisans sözleşmesi yaparsa alt lisans sözleşmesinin hak ve yetkileri ilk lisans sözleşmesindeki sözleşme ile sınırlıdır.
Lisans alanın sorumlulukları olduğu gibi lisans vereninde sorumlulukları vardır. Lisans veren lisans alana marka hakkını kullandırmakla yükümlüdür. Lisans veren sözleşme süresince marka hakkının ortadan kalkmaması için gereken önlemleri almalıdır. Markanın korunma süresi vardır bu korunma süresini de lisans veren devam ettirmek zorundadır. Lisans veren sözleşme gereği lisans alanın haklarına zarar gelmemesi için marka hakkından bile vazgeçemez. Tabi bu vazgeçememe lisans sözleşmesinin süresi ile sınırlıdır. Diyelim ki lisans verenin marka hakkı bir şekilde hükümsüz yani böyle bir hakkı yok ve hükümsüz olduğunu lisans veren sözleşmenin yapılması esnasında biliyor ve kötü niyetli olarak, haksız kazanç elde etme amacıyla ve lisans alanın bu durumu bilmediğini bilerek lisans alanla sözleşme yaptı ve lisans alan sözleşmenin yapılmasından sonra marka hakkının hükümsüz olduğunu öğrendi. Bu durumda lisans alan ödemiş olduğu lisans bedelini lisans verenden isteme hakkına sahiptir. Hatta lisans alanın uğradığı bir zarar varsa bu zararların karşılanmasını a lisans verenden isteme hakkına sahiptir.
Lisans sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda yetkili mahkemenin neresi olacağı hususu sözleşmeye konulabilir. Lisans alan tarafa tavsiyem şudur ki lisans verenin lisans verme hakkı var mı veya lisans sözleşmesine konu marka hukuken geçerli mi ve hukuken koruması devam etmekte mi bu gibi hususları çok iyi araştırmalıdır. Lisans sözleşmesi inhisari lisans sözleşmesi şeklinde olacaksa ve bir başkasının bu lisans hakkını kullanmasını lisans alan istemiyorsa daha önce lisans veren tarafından başka bir lisans sözleşmesi yapılıp yapılmadığının da çok iyi bir şekilde araştırılmasını tavsiye ederim. Umarım herkes Medeni Kanunumuz 2.maddesi gereğince dürüstlük kuralına her zaman uyar ve uymayı prensip edinir.
kaynak: Avukat Süleyman Ertuğrul